Çanakkale orman yoğunluğu açısından ülkemizin en zengin yörelerinden biri olduğu kadar zengin florasıyla da dikkat çekiyor. Bu zengin floranın önemli ve şifalı bir parçası da adaçayı. Her derde deva bir bitki olan adaçayını, Çanakkalemizin dağlarında, tepelerinde ve birçok yerinde görebilir hatta benim yaptığım gibi balkonunuzda dahi yetiştirebilirsiniz. Ferahlatıcı ve mis kokusu balkon kapısını açar açmaz evinize dolacaktır. Özellikle suladığınız vakitlerde adaçayının kokusu toprak kokusuyla birleşerek size kendinizi çok daha iyi hissettirecektir.
Adaçayının taze yaprak ve çiçek kısımları kullanılabileceği gibi yaprak kısımları kurutulup saklanabilir ve daha sonra tüketilebilir. Ayrıca adaçayı bitkisinin toprak üstü kısmından elde edilen uçucu yağ da sıklıkla kullanılmaktadır.
Bahçenizde ya da balkonunuzda yetiştirdiğiniz adaçayını toplarken dikkat etmeniz gereken önemli bir nokta bitki yapraklarını çiçeklenmeden önce yani Mayıs-Haziran aylarında ve etken maddelerin en fazla olduğu öğlen saatlerinde toplamaktır. Adaçayı yapraklarını taze olarak kullanacaksanız 4-5 dakika demlemeniz yeterli olacaktır. Fazla bekletilmesi durumunda acı bir tat ortaya çıkar. Adaçayı yapraklarını kurutmak isterseniz gölgede ve hava alan bir yerde tozdan önlemek için üzerine tülbent veya benzeri bir ince örtü sererek kurutabilirsiniz. Kurutma işlemini tamamladıktan sonra hava almayan kaplarda bir sene boyunca muhafaza edebilirsiniz.
Adaçayı hem antioksidan özelliğe hem de içeriğindeki bazı bileşenler sayesinde anti enflamatuar yani iltihapla savaşan bir etkiye sahip. İnsan sağlığı açısından faydaları saymakla bitmeyen adaçayının genel olarak kullanıldığı durumlar ise şunlar:
- Soğuk algınlıkları ve boğaz iltihaplanmasında, ağız içi yaralarda iyileştirici etkisi vardır.
- Tahriş edici öksürüklerin, solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde yardımcıdır.
- Dispeptik rahatsızlıklar yani hazımsızlık diye tabir edilen mide şikayetlerinde mideyi rahatlatıcı etkisi vardır.
- Aşırı terleme, aşırı salya gibi vücut salgılarının azaltılmasında etkilidir.
- Birçok hastalık sonrasında vücutta meydana gelen halsizlik, yorgunluk, güçsüzlük gibi durumlarda vücuda canlılık ve zindelik kazandırır.
- Adaçayı hem karaciğer dostudur hem de kalp krizini tehlikesini azaltır.
- Bağırsak problemlerinde gaz giderici etkisi ve ishal durumunda rahatlatıcı etkisi vardır.
- Böcek sokmalarında adaçayı yaprağını ufalanarak uygulandığında kaşıntıyı ve tahrişi önler.
- Herpes virüsünün yol açtığı uçuğun tedavisinde kullanılır.
- Kadınlarda rahim rahatsızlıklarında oturma banyoları yapıldığında rahatlama sağlar.
- Depresyon, Alzeimmer hastalığı gibi ruhsal ve zihinsel problemlerin tedavisine destek amaçlı kullanıldığı gibi hafızayı güçlendirici etkilere de sahiptir.
Yemeklerde baharat olarak da kullanılabilen adaçayı, kozmetikte hoş kokusu, dezenfektan özelliği ve iltihaplanmayı giderici etkileri nedeniyle de sıklıkla kullanılmaktadır. Bunlarla birlikte adaçayı kullanırken dikkatli olmamız gerekir. Örneğin hamilelerde rahim kaslarını uyardığı için gebelik sürecinde kullanılmaz. Anne sütü salgısını azalttığı için emziren kadınlarda kullanılmamalıdır Çok fazla içilmesi durumunda tansiyon yükselmesine neden olabilir. Adaçayı gibi doğanın şifa kaynaklarından yararlanmak istiyorsak mevcut hastalıklarımızı ve bedensel sağlığımızı gözeterek doktorumuzun denetiminde hareket etmek durumundayız. Aksi takdirde faydadan ziyade zarar görürüz.
Efsanelerde şifa verdiği kadar ekildiği yeri kötü enerjilerden temizlediğine inanılan adaçayını çay olarak demleyebileceğiniz gibi gargara olarak da hazırlayabilirsiniz. Kurutulmuş adaçayı yaprakları 1 su bardağına 1 tatlı kaşığı olacak şekilde kaynar suda haşlanır. 10 dakika ağzı kapatılarak demlenir ancak ateş üzerinde kaynatılmamalıdır. Adaçayı yaprakları taze ise 4-5 dakika demlenmesi yeterli olacaktır. Adaçayının gargara olarak hazırlanması da son derece kolay. Kurutulmuş adaçayı yaprakları 2 su bardağına 2-3 tatlı kaşığı olacak şekilde soğuk suya eklenip kısık ateşte kaynamaya başlayınca ateşten alınıp 15 dakika ağzı kapalı demlendikten sonra süzülür. Gün içerisinde sıklıkla gargara yapılabilir. (Günlük hazırlanmalıdır)
Çanakkale’de çokça yetişen, pazarlarda bulabileceğiniz ya da bahçenizde, balkonunuzda kolaylıkla yetiştirebileceğiniz adaçayının şifa kaynağı olduğunu unutmayarak sağlığınız için her gün bir fincan içmenizi öneririm.