Ağadere’deki İnşaat Tepki Çekiyor…

Çanakkale Kara Savaşları’nın geçtiği Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı’nda, geçen yıl yapımına başlanan ‘Ağadere Ağır Mecruhin Hastanesi Şehitliği’ inşaat alanı, bağımsız bir fotoğrafçı Gökhan T. Karaman tarafından çekilen fotoğraflar sonrasında sosyal medyada tepki çekmeye başladı. Bölgedeki betonlaşma tehlikesine dikkat çeken Magma Dergisi ise konu hakkında; “Geçen sene devlet buraya Ağa Deresi Hastane Şehitliği adı altında inşaat başlattı. Temsili mezarların olacağı yerin otopark yapılacağı söylendi. Ve fakat çok geçmeden bir yıl içerisinde tüm vadiye girdiler ve panorama müzesi projesini de buraya yapmaya karar verdiler. Ve bölgede ender kalan bakir vadiyi rant uğruna yok ettiler. Tarihi yarımadanın betona ve granite doyduğunun hala farkında değiller” dedi.

Ağadere, Çanakkale Muharebeleri’nde cephe gerisinde Türk Ordusuna sağlık hizmetlerinin verildiği önemli yerlerden biri. Kilitbahir Köyü’nden Eceabat’a giderken askeri birliği geçtikten sonra sol taraftaki geniş vadinin bulunduğu dere içerisinde yer alan Ağadere’de, Çanakkale Muharebeleri sırasında; 4’ncü Tümen Seyyar Hastanesi, 9’ncu Tümen Seyyar Hastanesi, 3’ncü Kolordu’nun 1’nci Seyyar Hastanesi ve Maydos bombardımanından sonra Maydos hastanesi burada konuşlandırıldı. Ağadere bölgesinde büyük bir şehitliğin olduğunu ve 3000 Türk askeri mezarının bulunduğunu, 1919 yılında Gelibolu Yarımadası’nı Binbaşı Ahmet Zeki (Soydemir) Bey ile gezen Avustralyalı Savaş Muhabiri Charles Bean de hatıralarında belirtmişti. 17 Temmuz 2014 tarihinde, bölgedeki inşaat sırasında ortaya çıkan şehitlere ait kemikler ise bunun en önemli kanıtı.

PROJE NELERİ KAPSIYOR?
2013 yılında Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı Ağadere Hastanesi ve Şehitliği Fikir Projesi Yarışması sonrasında 1. ödülü alan 17 milyon TL’ye mal olacak projede, sahilde deniz içinden rıhtım ile başlayacak yaklaşık 200 metre uzunluğunda “Sonsuzluk Yolu” adı verilen bir yol olacak. Yolun sonunda ise yol bitecek buradaki Anıt duvarında şehitlerin isimleri yer alacak. Vadinin tamamını kapsayacak geniş kapsamlı projede sahildeki iskele ve sonsuzluk yolunun yanı sıra ziyaretçi merkezi, anıt duvarı, seyir platformları, tören alanı, sergi alanı, mescit, müze, otopark, ve çelik askerler bulunacak. Ayrıca vadiyi dönünce sağ tarafta Kızılay çadırlarını temsil eden hilal şeklinde bir çadır bulunacak. Burada Ağadere Hastanesi’nde kullanılan malzemelerin sergilendiği eserler bulunacak. Projenin peyzaj kararlarında, “Ağadere’nin mevcut peyzaj karakterine mümkün olduğunca müdahaleden kaçınılmıştır. Proje alanının doğal peyzaj karakteri oldukça etkilidir. Vadi yamaçlarından yukarı kotlara doğru çam ormanları yer almakta, adeta yağlıboya bir resmin paspartusu gibi anı parkını vurgulamaktadır. Vadi yamaçları yoğun yeşil doku ile kaplıdır. Daha çok çalılardan ve otsu bitkilerden oluşmaktadır. Alanın düzlüklerinde ise zeytin ağaçları bulunmakta.
Proje kapsamında mevcut bitkisel peyzaj bütünüyle korunmuştur. Özellikle zeytin ağaçları Ağadere’de yaşananların canlı şahitleridir. Alanın belleği ve geçmişini sembolize etmektedirler. Zeytin ağacı hiç bitmeyen bir hayatı temsil etmekte, dolayısıyla da ölümsüzlüğün-sonsuzluğun sembolü olmaktadır” ifadeleri yer alıyor.

BAĞIMSIZ FOTOĞRAFÇININ KARELERİ KONUYA DİKKAT ÇEKTİ
Çanakkale Savaşları’nın 100’ncü yıldönümü olan 2015 yılı için tasarlanan ve Gelibolu’nun en büyük şehitliği olacak söylemleriyle başlayan ‘Ağadere Ağır Mecruhin Hastanesi Şehitliği’ inşaat alanı, bağımsız bir fotoğrafçı Gökhan T. Karaman tarafından 2013 yılından bu yana fotoğraflandı. Konuyu Magma Dergisi’ne aktaran Karaman’ın fotoğrafları kısa süre içerisinde sosyal medyada yayılarak vatandaşların inşaat alanı ile ilgili büyük tepkisini çekmeye başladı. Bir yeryüzü dergisi manifestosu ile yola çıkan Magma Dergisi konuyla ilgili sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada ise şu çarpıcı iddialara değindi:

“Çanakkale’nin Gelibolu tarafında hüzünlü şeyler oluyor. Ağa Deresi, Kilitbahir Köyü ile Eceabat arasında bakir bir vadi idi. Savaş zamanında sahra hastanesi olarak kullanıldı ve bir çok savaşta şehit olanlar buraya gömüldü ve zamanla orman ve bitki örtüsü buranın üstünü kapattı. Geçen sene devlet buraya Ağa Deresi Hastane Şehitliği adı altında insaat başlattı. Temsili mezarların olacağı yerin otopark yapılacağı söylendi. Ve fakat çok geçmeden bir yıl içerisinde tüm vadiye girdiler ve panorama müzesi projesini de buraya yapmaya karar verdiler. Ve bölgede ender kalan bakir vadiyi rant uğruna yok ettiler. Tarihi yarımadanın betona ve granite doyduğunun hala farkında değiller. Beton binaların yapılmasıyla vadide bir çok zeytin ve çam ağacı da bu arada kesildi, yok edildi. Gökhan Tarkan Karaman, Gelibolu.”

ATABAY ELEŞTİRİLERİNİ DİLE GETİRMİŞTİ
Bundan bir yıl önce ulusal bir gazeteye röportaj veren Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Mithat Atabay ise, “Çanakkale Savaşlan’nda bu kadar öneme sahip yer, aslına uygun ihya edilmeliydi. Ağaç kesilmeden, beton dökülmeden yapılmalıydı. O dönemde kurulan seyyar çadır hastanelerin çizimi var elimizde. Şimdiki teknolojiyle bunların aynısı çok rahat yapılabiliyor” diyerek konuyla ilgili eleştirilerini dile getirmişti.