ÇOMÜ Dardanos Araştırma Bahçelerinde Genetik Zenginlik

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Dardanos Yerleşkesi’nde Ziraat Fakültesi Uygulama Alanı olarak ayrılan kısımda kurulan meyve koleksiyon-adaptasyon bahçeleri ve bağ alanlarında genetik zenginlik yaşanıyor.

ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölüm Başkanı Prof. Dr. Kenan Kaynaş, 2002-2003 yıllarında ulusal ve uluslararası kurumlardan temin edilen çok değerli bitkisel materyaller ile oluşturulan parsellerde başlanılan bahçeye, 2004 ve 2005 yıllarında yeni çeşitlerin eklendiğini, dikimlerden hemen sonra türler ve çeşitler esas alınarak çeşitli introdüksiyon ve adaptasyon denemelerine başlandığını belirtti. Prof. Dr. Kenan Kaynaş, bu çalışmaların amacının farklı türlerde yeni ıslah edilen, iç ve dış pazarlarda talep gören çeşitlerin Çanakkale koşullarında performanslarını saptamak ve bu çeşitleri yöre üreticilerine tanıtmak, yerinde demonstrasyon yapma olduğunu vurguladı.

Bitkisel üretimin her dalında olduğu gibi meyve yetiştiriciliğinde de arz ve talepler doğrultusunda her geçen gün yeni yetiştirme teknikleri ve çeşitlerin ortaya çıktığını belirten Prof. Dr. Kenan Kaynaş, “Tüketiciler yıllarca üretimi yapılan Starking, Golden gibi elma çeşitlerinin yanında daha ekşi, meyve eti daha sert, kabuğu daha ince meyve çeşitleri talep edebiliyor. Endüstriye hammadde olan ürünlerde meyve büyüklüğü, şeker ya da asitlik oranları, renk gibi parametreler ön plana çıkıyor bunun yanında üreticiler kimi hastalık ve zararlılara daha dayanıklı, bölgedeki iklim koşullarına göre donlardan ya da yüksek sıcaklıklardan zarar görmeyen, tür ve çeşitlere yönelmek istiyor” dedi.

“BAHÇEMİZDE TÜYSÜZ ŞEFTALİ ISLAHI ÇALIŞMALARI SONUCUNDA 10 TİPLE YENİ BİR PARSEL OLUŞTURULDU”
Dardanos yerleşkesinde tesis edilen bu bahçelerde bölgede yetiştiriciliği yapılan bir çok tür ve bunların farklı çeşitlerin bulunduğunu belirten Prof. Dr. Kaynaş, “Bunların başında Trabzon Hurması yer alıyor. Trabzon Hurması meyve türünde başlangıçta 12 adet, 2004 ve 2005 yıllarında Japonya ve İtalya’dan getirilen 14 adet olmak üzere toplam 26 çeşit bulunmaktadır. Dalında olgunlaşan, çekirdeksiz, meyve eti kahverenkli olan farklı ümitvar çeşitler Çanakkale ve Türkiye tarımına kazandırılmıştır. Kayısı adaptasyon bahçesinde yerli ve yabancı çeşitlerden oluşan toplam 57 çeşit içerisinde erkenci, orta mevsim ve geçici sofralık kayısı çeşitleri yanında kurutmalık çeşitlerde yer almaktadır. Bu kapsamda özellikle Çanakkale yöresinde erkenci ancak ilkbahar geç donlarından zarar görmeyen çeşitler seçilmiştir. Bu çeşitlerin depolama ve pazar araştırmaları da yapılarak üreticilere tavsiye edilmiştir. Bu parselde denemeleri tamamlanmış olan Roxana, Ante, Paviot, Canino Bebeco gibi çeşitlerin bölgede yüksek verim ve kaliteye ulaştıkları sonucunda önder üreticilere aşı kalemleri verilmiş ve örnek bahçe tesisinde teknik destek sağlanmıştır. Şeftali ve Nektarin bahçelerinde daha önce farklı araştırma kurumlarında denemeleri yapılmış ve Marmara Bölgesi için önerilen yeni toplam 10 çeşit ile adaptasyon bahçesi kurulmuştur. Ayrıca yöreye özgü Beyaz Tüysüz Şeftali ıslahı çalışmaları sonucunda bu parsel içinde seçilen 10 tiple yeni bir parsel oluşturulmuş, bu tipin Coğrafi İşaret Tescili aşaması tamamlanmış olup, çeşitli tescil çalışmaları devam etmektedir” dedi.

Bahçede erik yetiştirme konusuna da önem verdiklerini belirten Kaynaş, “Bahçede erik çeşitleri adaptasyon bahçesinde farklı anaçlar üzerine aşılı Papaz, Can eriği gibi çeşitler yanında Avrupa eriklerinden Stanley, Formoza ve Wickson çeşitleri ve Japon erikleri grubundan Angelona, Friar ve October erik çeşitleri denemeye aldık. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonunda Çanakkale yöresinde özellikle Lapseki ve Bayramiç ilçelerinde Angelona ve October çeşitlerinin yaygın yetiştiriciliği başladı. Üretim bazında fakültemizin yaptığı bu öncülük bu çeşitlerin depolanmalarında farklı teknikler kullanılarak meyvelerin 4 ay kadar depolanmaları sonucu da yöredeki depoculara aktarılmış ve mevsim dışı tüketime sunulması ile yüksek fiyattan üreticilerin yararlanılması gerçekleştirildi” dedi.

“ELMA, ARMUT, KİRAZ VE NAR KONUSUNA DA ÖNEM VERİYORUZ”
Diğer meyvelerin dışında elma, armut,kiraz ve nar konusundaki araştırmalara da önem verdiklerini belirten Kenan Kaynaş, “Diğer türlerde olduğu gibi yine 5?er adet ağaçtan oluşan toplam 6 yeni armut çeşidinin yöre tarımına tanıtılması amacıyla oluşturulan armut adaptasyon bahçesinde Coshia, Santa Maria, Margarito, Williams, Ankara ve Deveci armut çeşitleri yer almıştır. Armudun gen merkezlerinden biri olan Çanakkale Kazdağları’nda bu yeni çeşitlerin verim ve kalite yönünden performansları saptanmıştır. Arzu eden önder üreticilere bu çeşitlerden aşı kalemleri verilerek armut yetiştiriciliği teşvik edilmeye çalışılmaktadır. Elma kolleksiyon bahçesinde tam bodur (M9) ve yarı bodur (M 106) anaçları üzerine aşılı 12 elma çeşidinin bölgeye adaptasyonu incelenmiş anaçlar arasındaki farklılığın yöredeki sonuçları görülmüştür. Bunun sonucu olarak Granny Smith, Fuji ve Gala gibi elma çeşitlerinin üretiminde Çanakkale ili çok önemli bir noktaya taşınmıştır. Aynı zamanda özellikle elma depolayan ve işleyen tesislerin yoğun olduğu Çanakkale ilinde bu elma çeşitlerinin depolanma kalitesini artırmak amacıyla değişik depolama yöntemleri ve uygulamaları da yapılarak kalite kaybı olmaksızın uzun süre depolanmaları pratiğe aktarılmıştır. Kiraz adaptasyon ve introdüksiyon parseline farklı anaçlar üzerine aşılı özellikle dış pazarlarda yüksek talep gören Bing, 0900 Ziraat, Lambert, Van, Vista, Starks Gold, Merton Late olmak üzere 8 çeşit denemeye alınmıştır. Bu çeşitler tam bodur Gisela 5, SL-64, yarı bodur Gisela 6 ve Kuş kirazı üzerine aşılanarak denemeye alınmış ve çeşit bazında en uygun anaç çeşit kombinasyonları saptanmıştır. Nar koleksiyon bahçesinde Türkiye’de farklı kuruluşlarca ıslah edilen ve yerli çeşitlerden oluşan 23 çeşit nar bulunmaktadır. Ulusal ve uluslararası kuruluşlardan temin edilen toplam 30 çeşit ile kurulan zeytin koleksiyon bahçesinde sofralık ve yağlık çeşitler yer almaktadır. Badem denem parselinde halen seleksiyon ıslah aşamasında olan tipler denemeye alınmıştır. Bu denemeler sonucunda bugüne kadar elde edilen bulgular ışığında bölgeye uygun Badem tiplerinin aşı kalemleri önder üreticiler ve fidancılara dağıtılarak yörede uygun alanlarda badem yetiştiriciliğinin tekrar canlandırılmasına çalışılmaktadır” şeklinde konuştu.

“AMERİKAN ASMA ANÇLARI ÜZERİNE AŞILI SOFRALIK ÜZÜM ÇEŞİTLERİ DENEMELERİMİZ SÜRÜYOR”
Bağcılıkta ise farklı Amerikan asma ançları üzerine aşılı sofralık üzüm çeşitleri denemalarinin sürdüğünü belirten Kenan Kaynaş, “Bu araştırmalarda Yalova İncisi, Cardinal, Yalova Çekirdeksizi, Amasya, Ata Sarısı, Italia, Beyaz Kozak ve Müşküle gibi yerli ve yabancı yüksek kaliteli çeşitler farklı terbiye sistemleri ile yetiştirilerek verim ve kalite performansları saptanmaya çalışılmaktadır. Ayrıca birçok çeşitler ile yapılan depolama çalışmaları sonuçları Çanakkale ilinde faaliyet gösteren pazarlama şirketleri ile paylaşılmıştır” dedi.

İHA